### **Robert Mapplethorpe: Provocateur, Visionair en Meester van het Contrast**

**Robert Mapplethorpe** (4 november 1946 – 9 maart 1989) was een Amerikaanse fotograaf die bekend stond om zijn gedurfde en elegante zwart-witfotografie. Zijn werk omvat een breed scala aan onderwerpen, variërend van klassieke stillevens en portretten tot controversiële en vaak expliciete afbeeldingen van homoseksualiteit en de BDSM-subcultuur. Mapplethorpe’s oeuvre is zowel een eerbetoon aan klassieke schoonheid als een uitdaging aan maatschappelijke taboes, waardoor hij een blijvende invloed heeft gehad op de wereld van kunst en fotografie.

—

### **Biografie en Achtergrond**

– **Vroege Leven en Opleiding**
Mapplethorpe werd geboren in Queens, New York, en groeide op in een traditioneel katholiek gezin. In 1963 ging hij studeren aan het Pratt Institute in Brooklyn, waar hij zich aanvankelijk richtte op schilderkunst en beeldhouwkunst. Fotografie was aanvankelijk geen hoofdonderdeel van zijn opleiding, maar hij begon het te gebruiken als middel om collages te maken.

– **Relatie met Patti Smith**
In de late jaren ’60 en vroege jaren ’70 woonde Mapplethorpe in het beroemde Chelsea Hotel in Manhattan, samen met dichter en muzikant Patti Smith. De twee inspireerden elkaar artistiek en emotioneel, en hun hechte band wordt vaak genoemd als een cruciale periode in hun ontwikkeling. Patti Smith beschreef hun relatie in haar memoires *Just Kids* (2010), waarin ze Mapplethorpe’s zoektocht naar identiteit en artistieke expressie vastlegt.

– **De Opmars van een Fotograaf**
In de jaren ’70 schakelde Mapplethorpe volledig over op fotografie. Hij werkte aanvankelijk met een Polaroid-camera, maar later begon hij te werken met een Hasselblad-middenformaatcamera, waarmee hij zijn iconische zwart-witportretten en stillevens creëerde.

—

### **Artistieke Stijl en Thema’s**

Mapplethorpe’s werk combineert een klassieke esthetiek met rauwe, moderne onderwerpen. Zijn beelden zijn vaak nauwkeurig geënsceneerd, met een nadruk op licht, compositie en symmetrie. Hieronder een overzicht van de belangrijkste aspecten van zijn oeuvre:

1. **Portretten**
Mapplethorpe maakte portretten van prominente culturele figuren, zoals Andy Warhol, Grace Jones, en Debbie Harry, evenals van anonieme modellen. Zijn portretten zijn tijdloos en doordrenkt van een gevoel van perfectie en intimiteit.

2. **Stillevens**
Zijn stillevens, vaak bestaande uit bloemen, worden geprezen om hun sculpturale kwaliteit en technische perfectie. Mapplethorpe’s bloemenfotografie lijkt eenvoudig, maar zit vol symboliek en sensualiteit.

3. **Homo-erotiek en BDSM**
Een groot deel van Mapplethorpe’s werk is expliciet en verkent homo-erotische thema’s en de subcultuur van BDSM (bondage, discipline, sadisme en masochisme). Deze beelden waren in de jaren ’70 en ’80 uitzonderlijk gedurfd en zorgden voor controverse, maar ze worden ook gevierd om hun esthetische kracht en de manier waarop ze taboes doorbreken.

4. **Contrasten en Ambiguïteit**
Zijn werk is een studie in contrasten: mannelijkheid en vrouwelijkheid, kwetsbaarheid en kracht, zwart en wit (zowel letterlijk in zijn fotografie als in zijn gebruik van Afro-Amerikaanse modellen), en klassieke schoonheid versus rauwe seksualiteit.

5. **Diversiteit in Schoonheid**
Mapplethorpe bracht een breed scala aan lichamen en identiteiten in beeld, met een bijzondere focus op zwarte mannelijke modellen, zoals in zijn reeks werken met het model en danser Ken Moody. Deze beelden zijn vaak minimalistisch, maar diep krachtig.

—

### **Belangrijke Werken en Tentoonstellingen**

1. **”X, Y, Z Portfolio’s” (1978)**
Deze drieluik-portfolio’s zijn emblematisch voor Mapplethorpe’s veelzijdigheid:
– **”X”** richt zich op expliciete homo-erotische beelden en BDSM.
– **”Y”** bevat serene stillevens, zoals bloemen.
– **”Z”** toont portretten van zwarte mannelijke modellen.
Samen vormen deze series een uitdaging aan conventionele ideeën over schoonheid, seksualiteit en kunst.

2. **Portret van Patti Smith (1976)**
Een van zijn meest iconische werken is een portret van Patti Smith met haar tijdloze, androgyne uitstraling. Het beeld is krachtig door zijn eenvoud en subtiele sensualiteit.

3. **Ken Moody en Robert Sherman (1984)**
Een foto waarin Ken Moody en Robert Sherman, beiden naakt, naast elkaar staan met gesloten ogen, waarbij hun huidtexturen en contrast in huidskleur centraal staan. Het is een van zijn meest geprezen werken vanwege de harmonie en eenvoud.

4. **The Perfect Moment (1988-1989)**
Deze retrospectieve tentoonstelling van Mapplethorpe’s werk veroorzaakte veel controverse, met name vanwege de expliciete inhoud. De show werd een test van artistieke vrijheid, waarbij rechtszaken ontstonden rondom de financiering van de tentoonstelling door overheidsinstellingen.

—

### **Ziekte en Activisme**

– **Diagnose en Laatste Jaren**
In 1986 werd bij Mapplethorpe aids vastgesteld, een diagnose die zijn laatste jaren en zijn kunst beïnvloedde. Zijn late werken weerspiegelen een gevoel van sterfelijkheid, terwijl zijn technische precisie alleen maar toenam.

– **Robert Mapplethorpe Foundation**
Kort voor zijn dood richtte hij de Robert Mapplethorpe Foundation op, die zich richt op het ondersteunen van fotografie als kunstvorm en het financieren van onderzoek naar hiv/aids.

—

### **Betekenis en Invloed**

1. **Fotografie als Fijne Kunst**
Mapplethorpe was een van de eerste fotografen die fotografie op hetzelfde niveau bracht als schilderkunst en beeldhouwkunst. Zijn werken worden geprezen om hun technische perfectie en artistieke diepgang.

2. **Queer Representatie**
Hij bracht homo-erotiek en queer-identiteit naar de voorgrond in de kunstwereld, vaak in een tijd van intense homofobie. Zijn werk heeft bijgedragen aan een bredere acceptatie en zichtbaarheid van de LGBTQ+-gemeenschap.

3. **Debat over Kunst en Censuur**
Mapplethorpe’s expliciete werken brachten belangrijke discussies teweeg over de grenzen van artistieke vrijheid, met name in de context van overheidsfinanciering van kunst.

4. **Esthetische Herdefiniëring**
Door het combineren van klassieke en rauwe elementen herdefinieerde Mapplethorpe ideeën over schoonheid. Zijn werken blijven een referentiepunt voor hedendaagse kunstfotografie.

—

### **Conclusie**

Robert Mapplethorpe was een baanbrekend kunstenaar wiens werk de grenzen van fotografie, seksualiteit en esthetiek verlegde. Zijn visuele nalatenschap is zowel elegant als provocerend, een combinatie die zijn kunst tijdloos maakt. Mapplethorpe blijft een symbool van artistieke vrijheid en queer-representatie, wiens invloed tot op de dag van vandaag resoneert in kunst en maatschappij.